Renal pelvis, böbreklerden süzülen idrarın; üreterler yardımıyla idrar kesesi denen mesaneye aktarılması görevini üstlenir. Sağ ve sol böbrekte birer tane olmak üzere iki tane vardır. Pelvis renalis ya da böbrek yolu denir. Kabaca bir huniye benzetilebilir. Renal pelvisin dar ve geniş olmak üzere iki ağzı vardır ve bu ağızlar böbrek sinüsü içerisinde yerleşik vaziyette bulunmaktadırlar.
Böbrek içerisinde "küçük kaliks" denilen daha küçük renal pelvislere ayrılır. Yani böbrekte bulunan ve böbrek içerisine yerleşen pelvis renalisin asıl kısmı küçük kalikslerdir. İdrar ilk önce böbrek papillaları aracılığıyla bu küçük kalikslere ulaşır. 6-7 tane küçük kaliks de bir araya gelerek böbrek yoluna boşalır. Böbrekten idrarı alan renal pelvis, bu idrarı üretere aktarır. Üreterler; sağ ve sol böbrekte
renal pelvislerin ucundan başlayıp idrar kesesinde aktarımı sağlayan, 20-25 cm uzunluğunda, ortalama 3 milimetre kalınlıkta olan, daralıp kalınlaşabilen boru sistemleridir.
Renal pelvis boyutu
Böbrek yolunun boyutu önemlidir. Bu boyut renal pelvis ap çapı diye ifade edilir. Her iki sağ renal pelvis ve sol renal pelviste ap çapı eşit olmalıdır. Eşit olmadığı durumlar patolojiktir. Tanısı, takibi ve gerektiği durumlarda tedavisi gerekebilir. Herhangi bir risk varlığında takibi sık yapılarak dikkatli olunmalıdır. Sağlıklı bir böbrekte bu renal pelvis ap çapı 10-15 mm aralığındadır. Bu aralık normal bir yetişkin böbreğe aittir.
Bebeklerde ve çocuklarda böbrek daha küçük olduğundan bu aralık değişmektedir. Anne karnında bebeklerin haftasına ve gramına göre, çocukların ise yaşına ve kilosuna göre değişim göstermektedir. Anne karnındaki bebekler, çocuklar veya yetişkinlerde bazen bu ranel pelvis çap aralığı normalin dışında artabilir. Buna renal pelvisgenişlemesi denir. Bu duruma birçok şey sebep olabilir. Genişlemeler bazı semptomlar verebilir; bel ağrısı, bulantı, kusma, idrar sıklığında azalma, idrar çıkışında ağrı ve yanma, kilo kaybı, idrar tıkanıklığından dolayı sık idrar yolu enfeksiyonu, ateş vs.
Renal pelvis boyutunda genişleme yapan durumlar nelerdir?
- Böbrek yolunda genişleme genelde; taş, tümör veya başka yerdeki tümörün basısı gibi durumlarda idrar akımını kısmi ya da tamamen engelleyerek üreterlerin tıkanması ile meydana gelir.
- Sık tekrarlayan yahut ağır geçirilen idrar yolu enfeksiyonları da genişlemelere yol açar.
- Doğumsal nedenli de olabilir. Anne karnında tanısı konur. Doğumsal olan bu genişlemelere pyelektazi ya da hidronefroz da denir. Tanısı konduğunda sıkı takip gerektirir. Çok ilerlediği durumlarda ise acil doğum endikasyonu olabilir. Renal pelvis genişlemesi tanısı konan bebeğin doğumdan sonra da takibi yapılmalı ve gerekli durumlarda tedavisi yapılmalıdır.
- Böbreğin anatomik bozukluklarında ya da doğuştan gelen üreter veya üretra darlıklarında da görülebilen bir durumdur.
Renal pelvis genişlemesinde tedavi nasıl yapılır?
Tek böbrekteki böbrek yolu genişlemeleri, diğer böbrek sağlam ve çalışır durumda olduğunda semptom vermeyebilir. Hastalığın seyri açısından iyi bir durum değildir çünkü teşhisi geç konur. Teşhisin geç konduğu durumlarda tıkanan böbrek artık fonksiyonlarını kaybedebilir. Bu sebeple geri dönüşümü kolay ve tedavi edilebilir olduğundan erken teşhis çok önemlidir. Çift taraflı böbrek yolu genişlemelerinde tedavi, altta yatan hastalığa göre yapılır.
